Szczęśliwe krowy dają więcej mleka? Dobrostan zwierząt w pigułce
Czy powiedzenie, że szczęśliwe krowy dają więcej mleka jest prawdziwe? Okazuje się, że tak i zostało to potwierdzone badaniami. Zapewnienie krowom mlecznym odpowiednich warunków chowu wpływa na zwiększenie przez nie produkcji wysokiej jakości mleka. Brać należy pod uwagę nie tylko stan pomieszczeń, ilość przestrzeni życiowej, wilgotności i jakość powietrza, karmienie, ale również, wolność od czynników stresujących jak ból podczas doju, dostępność do stołu paszowego, nie narażanie na hałas i bicie.
Czym jest dobrostan zwierząt?
Jak mówi Ustawa o Ochronie Zwierząt, „Zwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę.” Na przestrzeni lat temat dobrostanu zwierząt zyskał na wartości, poruszany jest nie tylko przez organizacje walczące o prawa zwierząt, ale również organy Unii Europejskiej oraz poszczególne państwa.
Pojęcie dobrostanu zwierząt pojawiło się w drugiej połowie XX wieku jako element szeroko pojętej idei zrównoważonego rozwoju. Termin dobrostanu zwierząt obejmuje naturalne biologiczne funkcjonowanie zwierzęcia (np. dbałość o odżywienie), stan emocjonalny ( życie bez bólu i chronicznego strachu) i jego zdolność do wyrażania pewnych naturalnych zachowań.
Pięć wolności zwierząt
Dobrostan zwierząt możemy ująć w pięciu wolnościach zwierząt. Są to:
1. Wolność od głodu, pragnienia i niedożywienia, a więc zabezpieczenie dostępu do wody i odpowiedniego pokarmu.
2. Wolność od dyskomfortu fizycznego i termicznego poprzez zapewnienie schronienia i wygodnego miejsca odpoczynku.
3. Wolność od bólu, urazów i chorób, dzięki odpowiedniej profilaktyce, a także diagnostyce i leczeniu w czasie choroby.
4. Możliwość wyrażenia większości typowych zachowań, kiedy zwierzę ma wystarczająco dużo miejsca oraz zapewnione jest mu towarzystwo innych osobników swojego gatunku.
5. Zapewnienie warunków zapobiegających psychicznemu cierpieniu, tak, by zwierzę nie odczuwało strachu i niepokoju.
W Polsce wymóg dobrostanu zwierząt w hodowli regulują przepisy zawarte w ustawach i rozporządzeniach krajowych i unijnych. Jeśli chodzi o bydło, przepisy regulują między innymi zapewnienie odpowiednich wymiarów pomieszczeń inwentarskich dla różnych grup bydła, odpowiednio dla cieląt, jałówek czy też buhajów. Wymagany jest między innymi odpowiedni sposób organizacji pomieszczenia, w tym miejsca do wypoczynku, karmienia, oświetlenie czy warunki klimatyczne oraz jakość powietrza. Zwierzęta powinny mieć możliwość do kontaktów społecznych w obrębie swojej rasy i zachowywania się w instynktowny sposób.
Funkcjonalność obory czyli wpływ warunków chowu krów produkcję mleka
Przeprowadzone przez Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach badania w latach 2000 – 2010, potwierdziły wpływ warunków chowu krów na jakość pozyskiwanego mleka. Na próbie 50 obór o liczebności od 15 do 130 krów, określono zależność między wysokim wskaźnikiem funkcjonalności obiektów inwentarskich a jakością pozyskiwanego białego surowca.
Wskaźnik funkcjonalności obejmował: bezpieczeństwo pracy, bezpieczeństwo zwierząt, możliwość indywidualnego traktowania zwierząt, uciążliwość obsługi, higienę doju, higienę rozrodu, linię zadawania pasz, linię doju mleka, linię usuwania i magazynowania odchodów.
Wyniki badań potwierdziły, że w gospodarstwach, które osiągnęły wysoki wskaźnik funkcjonalności w oborach, pozyskiwane było lepsze jakościowo mleko.
W badaniach nie brano pod uwagę jedynie status fizyczny zwierząt, nie uwzględniając czynników psychicznych. Jednak obie te struktury są ze sobą ściśle powiązane, bo przecież dobre warunki fizyczne wpływają na dobry stan psychiczny zwierząt.
Zachowania socjalne bydła w stadzie i w stosunku do człowieka.
Jak podkreśla dr hab. Tadeusz Kaleta - specjalista z zakresu behawioru zwierząt z Katedry Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt, Wydziału Nauk o Zwierzętach Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, dobrostan zwierząt należy rozumieć w dwóch aspektach. To nie tylko redukcja negatywnych bodźców jak choroba czy stres, ale również aspekt pozytywnych czynników jak: okazywanie przez zwierzę przyjemności i satysfakcji, np. związanych z zabawą, czy też interakcji ze swoim stadem i z człowiekiem.
Kojący wpływ muzyki na krowy
Naukowcy potwierdzają pozytywne oddziaływanie muzyki na zwierzęta, w tym również zwierzęta gospodarskie. Narażenia bydła na stres, jaki towarzyszy procesom hodowlanym nie da się do końca wyeliminować, ale można go zminimalizować. Niektórzy hodowcy stosują muzykoterapię w oborach, aby to osiągnąć. Przynosi to pozytywne efekty.
W przestrzeni medialnej spotkać możemy reklamy telewizyjne o szczęśliwych kurach, które znoszą smaczne jajka i krowach, dających dobre mleko. Choć patrzymy na nie z przymrużeniem oka, to jest w nich ziarno prawdy. Zwierzęta hodowane w dobrostanie czują się lepiej, a dzięki temu dostarczają więcej, wysokiej jakości „produktu” z korzyścią dla hodowcy i konsumenta.
Źródła:
Przegląd hodowlany nr 1/2012
Grzegorz Fiedorowicz „Wpływ standardów technologicznych na dobrostan i produkcyjność krów mlecznych”
Życie weterynaryjne nr 6/2017
Tadeusz Kaleta Dobrostan i behawior zwierząt – wyzwanie dla edukacji weterynaryjnej