Jak poprawić jakość mleka w gospodarstwie – najważniejsze czynniki
Lepsza jakość mleka = wyższa cena skupu, mniej reklamacji i spokojniejsza głowa. Poniżej dostajesz konkretny plan: co wdrożyć od zaraz, co serwisować regularnie i w co rozsądnie zainwestować.
Spis treści
Higiena udoju – fundament jakości
90% kłopotów z jakością zaczyna się od drobiazgów. Uporządkuj rutynę i trzymaj standard:
- Przed dojem: piana przedudojowa + osuszenie każdego strzyka osobnym ręcznikiem - minimalizujesz ilość bakterii w kubku.
- Po doju: dipping (jod/kwas mlekowy). Zamykasz „drzwi” dla zarazków, chronisz skórę strzyka.
- Sprzęt i linie mleczne: mycie po każdym doju; rotacja: płyn zasadowy/kwasowy, prawidłowe stężenia i temperatura.
- Otoczenie: suche legowiska, czyste rękawice, świeże filtry, szczelne pokrywy aparatu. Prosty porządek, duży efekt.
Porada: jeżeli filtr po doju wygląda jak kompost – nie ma co filozofować, trzeba poprawić higienę stanowiska i wymion.
Schładzanie mleka – szybko i do 4°C
Mleko po doju ma ~35°C. Dla bakterii – darmowe SPA. Dla Ciebie – ryzyko. Działaj szybko i skutecznie:
- Cel: ~4°C w ciągu maks. 2 godzin od zakończenia doju. Potem trzymasz stałą niską temperaturę.
- Zbiornik: dobrany do wielkości udoju (ani „na styk”, ani pół pusty), mieszadło włączone, skraplacz czysty, pomieszczenie wentylowane.
- Wstępne chłodzenie: przy większych wydajnościach rozważ wymiennik przepływowy (przedschładzalnik mleka) lub bank lodu – krótszy czas, lepsze parametry.
Skrót myślowy: im szybciej zejdziesz poniżej 10°C i utrzymasz ~4°C, tym mniej bakterii i spokojniejsze raporty z mleczarni.
Sprzęt udojowy – małe części, duży efekt
To, co najczęściej gwarantuje jakość, kosztuje grosze i zużywa się najszybciej:
- Gumy strzykowe: wymiana co ~6 miesięcy lub ~2500 dojów. Objawy zużycia: twardnieją, pękają, łapią mleczny nalot, krowy się wiercą.
- Przewody mleczne i węże próżniowe: żadnych pęknięć, kamienia, sztywnych odcinków. Lewe powietrze = kłopot z podciśnieniem i higieną.
- Pulsatory i regulator: czyste, stabilne parametry; wymiana membran/filtrów wg harmonogramu.
- Filtry mleka: jednorazowe - jak nazwa wskazuje: na jeden raz - tu nie ma miejsca na recykling.
Ustal prosty kalendarz serwisowy (np. kwartalny przegląd parametrów, półroczna wymiana „gum i gumek”) i trzymaj się go jak terminu odbioru mleka.
Żywienie i dobrostan – zdrowa krowa, zdrowe mleko
Higiena nie wynagrodzi złej paszy ani stresu cieplnego. Fundamenty:
- Dawka: stała jakość kiszonek (zero pleśni), dla wysokowydajnych – premiksy i minerały uzupełniające.
- Woda i komfort: dostęp 24/7, suche legowiska, przeciągi kontrolowane latem, brak ślizgawicy w korytarzach.
- Wsparcie „w krytycznych momentach”: bolusy energetyczne/mineralne przy wycieleniu, spadkach kondycji i problemach z odpornością.
Efekt uboczny poprawy żywienia i komfortu: stabilniejsza LKS, mniej mastitis, lepszy skład mleka – i spokojniejsza kieszeń.
Kontrola LKS i bakterii – mierz i reaguj
Bez danych to tylko „wydaje mi się”. Wprowadź minimum kontroli:
- LKS (liczba komórek somatycznych): dąż do możliwie niskich wartości. Skoki? Sprawdź higienę, sprzęt (gumy, pulsacja, podciśnienie), komfort i stres cieplny.
- Bakterie: wzrost = zwykle higiena/chłodzenie. Przejrzyj procedurę mycia, stężenia płynów myjących, temperatury, czas obiegu i stan zbiornika.
- Narzędzia: raporty mleczarni, szybki test CMT (California Mastitis Test) na podejrzane ćwiartki, posiewy przy nawracających problemach.
Trzymaj proste notatki (np. tabela/miesięczny wykres). Widać trend – łatwiej znaleźć rozwiązanie.